HI

HI

• Bompa Borgmans
• Nog geen reactie
• 12 Jun 2009

Het hi, of beni of, om in Nederlandse termen te spreken, het rood, is een kleur met vele facetten in de wonderlijke wereld van de koi. Neem nu de kohaku. Een in beginsel simpele tweekleurige vis – rood en wit – maar bolstaand van de details en extremen. Het hi kan variëren van diep kersenrood, van – om in Luc’s termen te spreken – ferrari-rood tot een delicaat, aan oranje grenzende tint.

Sommigen zweren bij het donkere kersenrood, vooral als de schilder – de kweker in dit geval – ook nog heeft gezorgd voor een sneeuwwitte ondergrond op het canvas. Anderen hebben een diepe voorkeur voor het tere, maar fluweelachtig ogende oranje/rood en weer anderen maakt het niet zoveel uit, zolang het hi maar overal dik en evenwichtig is.

Er zijn liefhebbers die een uitgesproken voorkeur hebben voor de schaars of onbeschubde Doitsu varianten, omdat hier de kleuren – niet getroubleerd door de aanwezigheid van schubben - het scherpst afgetekend zijn, zoals ook op de kop van de beschubde varianten.

Allerlei Facetten

Rood is zo’n beetje de belangrijkste kleur bij koi. Samen met het wit (shiroji). Om mooie rode, in het oog springende hi-platen te verkrijgen, moet het shiroji van onberispelijke kwaliteit zijn. Hoe witter het shiroji, hoe opvallender het hi.

Het hi ligt dan als het ware als een aardbei op een toef slagroom. Zelfs in het geval het hi kwalitatief niet van de bovenste plank is, oogt het nog uitdagend. Het gaat hier om het contrast dat oogverblindend maakt.

De kleurstelling van het hi is vooral – maar niet uitsluitend - een kwestie van bloedlijnen. In de genen ligt het fundament. Maar hi laat zich maken of breken. Een goede waterkwaliteit (liefst zacht van structuur), een vis in beste conditie (de kleurstelling bij zieke vissen is mat en dof) en goed, gevarieerd voer maken dat het hi glanst, glimt en haast oplicht van de witte ondergrond.

Een koudere watertemperatuur maakt het hi daarbij helemaal af omdat de schubben zich dichter tegen de opperhuid aandrukken ten gunste van de homogeniteit van de hi-plaat.

Onontbeerlijk is zonlicht. We kunnen dat het beste vergelijken met de wens zelf bruin te willen worden. Wat we doen? Bakken in de zon! Zo maakt of breekt de aan- of afwezigheid van de UV-straling eveneens de intensiteit van het hi. Het is niet voor niets dat het hi van koi, die binnen zwemmen en zonlicht moeten ontberen, snel vervaagt. Eenmaal buiten in natuurlijk daglicht en de natuurlijke kleurintensiteit zal zich weer langzaam gaan herstellen.

Intensiteit

Koi kunnen zelf niet het caroteen, dat nodig is voor de pigmentatie, aanmaken. Dit in tegenstelling tot het zwart (sumi). Stimulering van het sumi vindt plaats doordat de koi mineralen uit het water in het lichaam opneemt. Dat is de reden waarom het sumi zich in hard water beter profileert. Hard water is rijk aan mineralen. Er bestaat dan ook geen kleurvoer dat het sumi stimuleert.

Het hi laat zich daarentegen wel manipuleren. Stimulering van het hi gebeurt via absorptie van caroteen. En dat zit in het kleurvoer dat wij onze vissen geven. Met name algenderivaten, zoals spirulina en chlorella, pimpen de kleurstelling van de hi-platen op de koi.

Kleurvoer is wat de kwekers de jonge, mannelijke low budget koi geven alvorens ze deze en masse te koop aanbieden. De kleurstelling van die jonge visjes wordt enorm opgeschroefd. Op deze manier worden ze aantrekkelijk gemaakt voor het grote publiek, dat deze in het oog springende visjes maar al te graag in de vijver ziet. Dat al na een paar weken het hi begint te vervagen en dat het nooit meer goed komt met deze visjes, daar wordt niet bij nagedacht..

Keerzijden

Langdurig voeren met kleurversterkend voer heeft namelijk een verwoestend effect op de kleurstelling van jonge koi naar de toekomst toe. Juist die donkerrode tosai herbergen het risico in zich dat het rood breekt als de vis groeit.

Daarom wordt het oranje-achtige rood door experts veel meer op prijs gesteld. Niet omdat het per definitie mooier is – over smaak valt nu eenmaal niet te twisten – maar omdat het vaak flexibeler is. Oranje getint rood heeft veel meer de neiging met de groei van het lichaam mee te rekken, als het ware te stretchen als een rekje (dat is een elastiek in het Belgisch).

Het is daarom dat de toepassing van kleurvoer bij de Japanse kwekers hoofdzakelijk voorbehouden is aan de low budget koi van het mannelijke geslacht. Veelbelovende vrouwtjes van goede kwaliteit worden bij voorkeur op een natuurlijke manier opgekweekt. Er komt zelden kleurvoer aan te pas. Yamatoya is wat dat betreft een sprekend voorbeeld.

Bij al deze overwegingen komt nog dat kleurversterkers, zoals spirulina, voor de koi moeilijk verteerbaar zijn. Pas vanaf een watertemperatuur van 18 graden kan het wat gemakkelijker in de darmen worden afgebroken. Bovendien is spirulina een groeiremmer. De boodschap is dus kleurversterkers, indien toegepast, altijd gedurende beperkte tijd – zeg twee weken – bij warm water in combinatie met standaardvoer aan te bieden.

Hard groeiende koi stoppen hun energie – inderdaad – in de groei. De kleurstelling kan het dikwijls niet bijhouden en de intensiteit van de hi-platen van de koi oogt dan ook vaak niet optimaal. Dat is logisch en in zijn geheel geen ramp, maar je moet het wel weten als je een koi van dat kaliber aanschaft.

Bij kwalitatief goede koi fleurt dat gestretchte oranje-rood namelijk weer op als deze haar groeispurts van de eerste jaren heeft getemperd. Vanaf 4 a 5 jaar trekt het oranje samen tot een rood van vaak ongedachte kwaliteit, zoals de kleuring van de zon bij haar ondergang. Wanneer dat gebeurt, ondergaat de koi de fase, van wat wij finishen noemen. Het hi krijgt dan de tint die de vis van nature, dankzij zijn genen, in zich had. Hoe later en langduriger deze ontkiemende metamorfose plaats vindt, hoe hoger de kwaliteit van de koi.

Rini Groothuis

(copyright voorbehouden)