Een mootje koi

Een mootje koi

• Bompa Borgmans
• Nog geen reactie
• 01 Mar 2011

Obesitas oftewel vervetting of overgewicht is zo langzamerhand in de gezondheidsdiscipline tot een onderwerp uitgegroeid dat de hype van het “stoppen met roken” benadert.

“Je bent wat je eet” is in dit verband een van die gevleugelde spreuken die de kernen van het probleem opzoekt en probeert te wijzen op het nut van gezond eten.

Zoveel dierenliefhebbers, zoveel meningen. Bij koi ligt het al niet anders. Zeker koiliefhebbers hebben vaak een uitgesproken en onwrikbare opvatting over het voedsel dat ze hun dieren geven. Het resulteert in eindeloze polemieken of het wel waard is om huisdieren een “duur”merk voer te geven. Laten we eens de voedingsbehoeften van koi onder de loep nemen, gebaseerd op studies zoals ze al decennialang gedaan worden. Karpers en koi zijn immers economisch belangrijke dieren. Er is op allerlei fronten veel onderzoek gedaan naar deze vissoort, hun voedingsbehoefte en hun problemen.

Een karper c.q. een koi bestaat uit 75% water, uit 16% eiwitten, 6% vetten en een zeer kleine hoeveelheid (3%) koolhydraten. “Je bent wat je eet” is het gezegde, waaruit we mogen afleiden dat deze vissoort vrij veel eiwitten tot zich neemt en slechts zeer geringe hoeveelheden koolhydraten.

Dat klopt ook en dat blijkt uit de natuur. Het natuurlijke voedsel van karper bestaat hoofdzakelijk uit minuscuul gedierte, waarvan muggenlarven de hoofdmoot vormen.

Het zijn de rode, zwarte en witte larven van dans- en steekmuggen die in groten getale in de modderbodem van onze wateren voorkomen. Die muggenlarven hebben een gemiddeld eiwitpercentage – met een uitstekend aminozurenprofiel – van maar liefst 55%. Naast wat mosseltjes, kreeftjes, daphnia en dergelijke, is dat het hoofddieet van de karper in natuurlijke omstandigheden.

Zelfs in druk beviste karperwateren – waar continu een tapijt van door karpervissers gevoerde koolhydraatrijke boilies pleegt te liggen – werd in de darminhoud van de daar residerende karpers nog steeds 40% natuurlijk voedsel gevonden.

In onze koivijvers is dat niet mogelijk. Er is wel enig natuurlijk voedsel beschikbaar, maar de kwantiteit is zo gering dat onze koi daarop niet uitsluitend kunnen gedijen. Ze zijn dus voor het merendeel voor hun gezondheid en groei afhankelijk van het voer dat wij ze geven. Dat moet u even in uw oren knopen.

Het voedsel dat karper in de vrije natuur tot zich neemt, bestaat dus voor het grootste deel uit eiwitten. Eiwitten zijn de bouwstenen van ieder levend organisme en zorgen voor de reproductie van cellen, voor het genezen van wonden en voor de groei. Eiwitten worden opgebouwd uit ketens aminozuren en de samenstelling van deze ketens bepaalt de kwaliteit van het eiwit.

Wat karpers in de natuur vrijwel niet aantreffen, zijn koolhydraten. Karpers en koi kunnen prima leven op een dieet dat arm is aan of vrij is van koolhydraten. Ze hebben het niet nodig. Koolhydraten vormen weliswaar een energiebron, maar eiwitten en vetten acteren zelfs nog beter als energieleverancier als er een koolhydraattekort is.

Ik wil niet de scheikundige uithangen, maar rondom koolhydraten in koivoeders hangt veel onduidelijkheid. Vooral rondom het suikergehalte daarin. Koolhydraten bestaan uit zetmeel en suikers (lactose, fructose, sacharose). Die worden in het vissenlichaam omgevormd tot glucose (vorm van suiker) en als glycogeen in de organen (lever) en het spierweefsel opgeslagen. Glucose hebben we weliswaar allemaal nodig, maar het gaat om de hoeveelheden. Het zou de brandstof voor de koi moeten zijn – en dat klopt in principe ook wel - maar deze luie en gezapige vissen verbranden nu eenmaal weinig calorieën. Dat herbergt een gevaar in zich. Als de koi weinig energie verbruikt, zorgt het opgeslagen glycogeen uiteindelijk voor vervetting. Obesitas bij koi dus, net als bij mensen een sluipmoordenaar van jewelste. Er komt nog een punt bij: koolhydraten zijn voor koi vrij moeilijk verteerbaar. Het verteringsenzym dat koolhydraten tot glucose afbreekt, is zeer temperatuursgevoelig. Daardoor heeft de werking van dit enzym zijn beperkingen.

Toch is het zo dat onze koivoeders een behoorlijk percentage koolhydraten bevatten., dat gewoonlijk als bulkingrediënt wordt opgebouwd. Hoe zit dat dan? Nou, koolhydraten komen voor in twee vormen: de enkelvoudige en de complexe koolhydraten. Of – om in de woorden van Mike van Zijl te spreken – “snelle”(veel suikers) of “langzame” (weinig suikers, meer vezels) koolhydraten..

Veel “goedkopere” koivoeders bevatten koolhydraten van de enkelvoudige kwaliteit, de “snelle”koolhydraten dus. Dat zijn koolhydraten die snel worden verteerd en eerder als vet in het vissenlichaam worden opgeslagen omdat het lichaam geen tijd krijgt de nodige calorieën te verbranden. De koolhydraten die we dus eigenlijk niet te veel in ons koivoer moeten hebben en zeker niet in de percentages van 30% of meer zoals ze in veel koivoeders voorkomen. Een koi is een luie vis en verbrandt deze calorieën dus niet. Het is dit type koolhydraten dat dan als vet in het koilichaam wordt opgeslagen. Het resultaat ziet u op de begeleidende foto’s. Deze koi was 7 jaar oud en bulkt van het vet in het spierweefsel en de organen (hart/lever). Gestorven aan Obesitas. Deze vis heeft in die 7 jaren slechts twee merken voer gegeten: merk X 2 jaar en merk Y 5 jaar. Beide merken met een grote dosis koolhydraten van enkelvoudige kwaliteit.

Moraal van dit verhaal: er zitten grote verschillen in de kwaliteit van veel visvoeders. Verschillen die we soms niet zien. Verschillen in het suikergehalte. Daar waar eiwitten en vetten altijd in de spotlight staan, blijven koolhydraten een onderbelicht item. Vaak wordt het percentage niet eens vermeld in de analyse op de verpakking. Toch goed om er eens bij stil te staan en erover na te denken als uw koi weer aan een nieuwe zak pellets toe zijn.

Rini Groothuis

Meer afbeeldingen