UIt de oude doos

UIt de oude doos

• Bompa Borgmans
• 3 reacties
• 24 Sep 2023

Maar daarom niet minder interessant om nog eens terug te lezen. Het zijn de nieuwsitems die Rini Groothuis vroeger voor internet schreef, en zelfs nu nog blijft de schrijfstijl zo goed als onge-evenaard, een plezier om te lezen. Ik weet dat het nog zomer is, meer de herfst en de winter komen er ook nog aan. Een kleine voorbereiding kan dan ook geen kwaad om dit kunstwerkje te lezen.

Waar had ik het ook alweer liggen? Kast na kast en lade na lade vangen mijn graaiende handen en spiedend oog. Ik moet mijn spullen toch eens een keer ordentelijk opruimen. Ha, hier heb ik het. Mijn Helly Hansen ondergoed. Speciaal voor ijzig koude situaties. Hemd met lange mouwen en een lange onderbroek. Speciaal ademende, vochtverdrijvende en warmtehoudende vezels bij elkaar geweven tot een van mijn geliefkoosde kledingstukken in de winter. Uit de oude karperton. Ja, ja, lach maar.

De winter is niet meer aantocht. Hij is er al. Vroeger dan verwacht, veel eerder dan gehoopt. Overdag zullen de komende week de temperaturen niet meer boven nul komen. Piet Paulusma voorspelt een extreem koude en lange winter. Links en rechts hoor je al iets mompelen over de tocht der tochten ! Waar blijven wij, koiliefhebbers, met deze vooruitzichten? Waar blijven de koi als koudbloedige dieren ?

Er is een grote diversiteit aan opvattingen onder koiliefhebbers als het gaat om het overwinteren van onze koi. De een overdekt zijn vijver zorgvuldig om de elementen zo min mogelijk vat te geven op het water. De ander laat de natuur zijn gang gaan met het gevaar van extreme afkoeling. Een derde verwarmt zijn vijver zodanig dat opstijgende dampen een sauna in de tuin suggereren en een vierde verkeert in de gelukkige omstandigheid om zijn vissen naar een binnenvijver te kunnen verplaatsen. Hoe dan ook, het bewijst wel dat we intensief bezig zijn met het probleem van overwintering van onze vissen. En ik verklap u het vast, het gaat maar om één ding: controle!

Ik heb geen hoge dunk van koi als winterhard dier. Ook al is ie direct gerelateerd aan Cyprinus Carpio, onze karper. De karper in de vrije natuur is wel winterhard, zou je kunnen zeggen. Maar ook dat gegeven is relatief. De talloze foto's van dode karper uit tal van karperputten en dito meertjes na de afgelopen winter spraken boekdelen. De winter heeft op een aantal karperwateren fors huisgehouden. Zo onkwetsbaar is ook de gewone karper niet, al gebiedt de eerlijkheid me te zeggen dat een combinatie van een dikke ijslaag en sneeuwbedekking vaak de onderliggende oorzaak van de vele karpersterfte is geweest. De bleke winterzon was niet meer in staat door het ijs penetreren, kon geen zuurstof meer opwekken en rottende bodemresten zorgden voor het vrijkomen van methaangas met alle gevolgen vandien. Maar wees gerust: dit zijn situaties die we niet snel in onze koivijvers behoeven te verwachten.

Als het water kouder wordt, vertragen de levensfuncties van de koi. Het wordt een slow motion verhaal. De vis neemt de temperatuur over van het water. Alleen zijn darmen blijven 1 a 2 graden warmer. Bij zeer lage temperaturen " zeg onder de 6 graden" geraakt hij langzamerhand in een rusttoestand, een soort van comateuze slaap. De hartslag tikt nog maar een beperkt aantal malen per minuut. De kieuwdeksels zie je, zelfs bij een spiedend oog, niet meer op en neer gaan.

Koi in deze "slaaptoestand" hebben maar een ding nodig: rust en beschutting. Als de vijver dit niet biedt, bijvoorbeeld doordat deze niet overdekt is, dient een probleem van grote orde zich aan. Storende elementen, spelende kinderen, een koiliefhebber die in al zijn onschuld wat bladeren van de bodem schept, een dartelende hond, predatoren als reigers en katten  zullen een schrik- en vluchtreactie bij de vissen teweegbrengen. Van coma tot paniek: geeft dat een stress. De adrenaline- en cortisolwaarden in de bloedbanen zullen als een pijl uit een boog omhoog schieten. Een hartstilstand behoort tot de mogelijkheden, maar wonderbaarlijk genoeg zullen we toch geen directe nadelige gevolgen kunnen waarnemen. Die worden pas zichtbaar in maart, april en mei. En wij ons maar afvragen waarom die vissen van ons ineens ziek worden. Het water is toch goed ?

De opmerking is terecht dat we vanwege de weersomstandigheden maar een beperkt aantal maanden van onze vissen kunnen genieten. Zeker degenen die hun vijver niet kunnen verwarmen. Drie a vier maanden in de winter zijn we sowieso kwijt. Biedt een onderwatercamera een oplossing? Eerlijk gezegd nauwelijks. Ik heb een camera in de vijver hangen en met een druk op de knop van mijn afstandsbediening zie ik op mijn plasma de onderwaterwereld van mijn vijver in beeld. Ik word er niet vrolijk van. Vissen die als verankerde duikboten op de bodem liggen of als zeppelins op half water hangen. Gauw maar weer Playboy tv opzetten !

Een topic dat ook altijd weer voor veel discussie zorgt: wat doen we met onze filters? Afzetten, op volle kracht doordraaien of minderen? Laat ik zeggen dat al de micro-organismen die onze filters bevatten, bij koud water grotendeels door gebrek aan voedsel afgestorven zijn en dit restant nog maar op een fractie van het bacteriële vermogen werkt. Daarom houd ik mijn water bij voorkeur op 8 graden. De biomassa werkt nog iets en er is geen sprake van een totale sterfte van bacteriën en dergelijke. De biomassa is wel sterk verminderd, maar kan de minimale ontwikkeling van ammonium en nitriet nog aan. Dit met de wetenschap dat de biomassa in het voorjaar wel weer geleidelijk aangroeit, tenminste mits we dan niet met allerlei giffen aan de slag gaan. Extra geruststelling is dat de lage watertemperatuur verhindert dat ammonium wordt omgezet in het schadelijke ammoniak, tenzij de pH waarde nog ruim boven de 8 is, wat meestal niet het geval zal zijn.

Ik wil de stroming in mijn vijver temperen; die vissen moeten rust hebben en geen energie verspillen. Des te minder verzwakt ze uit de winter komen. Van de 65.000 liter die er hartje zomer per uur door mijn bakkis stroomt, knijp ik er tweederde vanaf. Ik leg ruim de helft van de pompen stil en vervang de andere door een lager wattage. Ook de luchtverdeler op de bodem drain wordt stil gelegd. Goed voor mijn stroomrekening, goed voor mijn koi. Die bacteriën in de media van de stilgelegde showers sterven wel af, maar krijgen in het voorjaar weer ruimschoots de tijd om aan te groeien na het moment dat ikdie showers weer aanzet. Je hebt in het voorjaar lang niet de volledige capaciteit van je filters nodig.

(wordt vervolgd)

Rini Groothuis