Het Is een vrouwtje !

Het Is een vrouwtje !

• Bompa Borgmans
• Nog geen reactie
• 27 Dec 2007

“Ik kan het toch niet bij haar voelen, hoor Luc” , antwoordde ik vertwijfeld, terwijl mijn vingers teder over het uiteinde van het slanke vrouwenlichaam friemelden. “Het voelt glad aan”, vervolgde ik, niet minder onzeker, nadat mijn vingertoppen zich zachtjes over het cruciale gedeelte voortbewogen.

“Laat mij nog even voelen, Rini”, zei Luc, met een ondertoon van opwinding in zijn stem. “Nou, ik voel toch wel wat ruwheid, wat ribbeltjes”. Luc sprak zijn woorden met een gedecideerde stemintonatie uit, wat me nog meer deed twijfelen.

“Nou, laten we haar aars eens bekijken”, diende ik van repliek, “misschien biedt dat wat meer soelaas”. We draaiden haar om en bekeken beide de wat uitgestulpte aars met een maximum aan aandacht. “Nou, zie je wel, toch iets uitgestulpt”, zei ik, en we krabden beiden achter onze oren.

Sexe

Wat is hier aan de hand, zullen boze tongen zich afvragen? Een vrouwelijke anus als middelpunt van hun belangstelling!? Zijn beide knarren de porno-industrie ingegaan en zijn ze bezig met de opnamen voor een vervolg op Deep Throat?

Ha, laat ik meteen iedereen gerust stellen: nee hoor. We zijn de seksuele kenmerken aan het onderzoeken van een Momotaro koi van onder de twee jaar, waarvan we weten dat het gegarandeerd een vrouwtje is. En eerlijk gezegd: dat valt niet mee.

Koi zijn ovipaar. Dat betekent dat ze eitjes leggen, dus niet levend barend. Er is een aantal kenmerken, waarvan tot op zekere hoogte af te lezen valt of we met een vrouwelijke (kuiter) of mannelijke koi (hommer) te maken hebben: de vorm van de borstvinnen, een uitslag op de kop en de kieuwen, de ruwheid van de dikke straal van de borstvin, de bouw van de vis en niet te vergeten: de aars of de anus. Maar hoe zorgvuldig je ook bent bij het beoordelen van deze kenmerken, het is en blijft een kwestie van trail and error, en zeker geen onderwerp om dogmatisch mee om te gaan.

Zelfs geroutineerde kwekers gaan soms de mist in, zeker als ze tosai moeten seksen. In 60% van de tosai weet ie het geslacht zeker, bij 20% twijfelt ie en bij de andere 20% weet ook hij, de expert bij uitstek, het niet!

Is het belangrijk?

Voor de relatieve beginner is het wel aardig om te weten of een koi mannelijk of vrouwelijk is. Maar niet meer dan dat, want veel maakt hem dat niet uit. Voor de serieuze hobbyist en zeker voor de kweker ligt dat totaal anders. Zeker in financiële zin: de prijs van een vrouwelijke koi ligt gemiddeld drie keer zo hoog als een mannelijke. Dit heeft vooral te maken met de bewezen grotere potentie voor groei en volume van vrouwelijke koi.

Het zijn ook vrijwel altijd vrouwtjes die de shows winnen en deze grand champions profileren zich vooral in hun omvang en formaat. Ze hebben vaak ook een langere weg te gaan voordat ze op hun top zijn. Mannelijke koi worden tegenwoordig weliswaar veel groter dan vroeger, maar in body en lengte leggen ze het gewoonlijk af ten opzichte van de robuuster gebouwde en hoog geschouderde vrouwtjes. Mannetjes zijn ook eerder ‘af’’.

Sommige hobbyisten vinden het geweldig dat hun koi in het voorjaar paaien en ze verheugen zich al bij voorbaat op het uitkomen van de eitjes en het ontwikkelen van het broed. Voor anderen – waaronder mijn persoontje – is dat paaien een gruwel. Nachtmerries van beschadigde vissen, schuim op het water en een dagenlange ellende van hoge ammoniak- en nitrietwaarden – teisteren de nachtrust. Nee, geen vermenging van sekse in hun vijver: óf alleen mannetjes, óf alleen vrouwtjes!

Seksuele kenmerken

Het is moeilijk, zo niet bijna onmogelijk, om een tosai onder de 30 cm. te seksen. Je moet daar echt een expert in zijn. Een aantal Japanse kwekers is hiertoe tot op zekere hoogte in staat en kan met een 60 tot 80% zekerheid vaststellen of het bij zo’n visje om een mannetje of vrouwtje gaat. Dat impliceert meteen dat, als u een tosai aankoopt, er zelden een 100% garantie gegeven kan worden op de sekse bij vissen beneden 30 cm. Tenzij de kweker uitsluitend de vrouwelijke tosai selecteert en als zodanig in de verkoop brengt. Bij jumbo tosai vanaf 30 cm. ligt dat percentage weer hoger.

Naarmate de koi volwassen en paairijp is geworden, wordt identificatie eenvoudiger: de seksuele organen van de koi hebben zich ontwikkeld zich en de kenmerken laten zich makkelijker bepalen.

Paairijp

Wanneer het voorjaar is aangebroken, de dagen lengen en het water langzaam maar gestaag tot waarden in de regio van 18 tot 20 graden klimt, is het goed mogelijk dat uw vissen gaan paaien. Mits u natuurlijk een commune heeft van kuiters en hommers.

Gewoonlijk beginnen de vissen in de vroege ochtend met paaien en dat kan de gehele dag doorgaan, al wordt de sexual overdrive geleidelijk aan gedurende de dag wel wat minder.

Een verandering in de atmosfeer, een plotse temperatuursverhoging of het toevoegen van vers water, kan al voldoende zijn om de eerste aanzet te geven. In sommige omstandigheden kunnen koi meerdere dagen achtereen paaien. Soms ook meerdere keren in het zomerseizoen.

Beide seksen zijn dan heel herkenbaar. De exemplaren die achter de andere exemplaren aanjagen, zijn de mannetjes! Ach ja, eens jagers, altijd jagers…..De buiken van de vrouwtjes zijn opgezwollen, staan als het ware bol van het kuit. De mannetjes zijn naar verhouding slank, compact en strak van postuur.

Dat is overigens – en dit tussen twee haakjes – wel even anders bij sommige Belgen (ik wil hier geen namen noemen, maar een half woord etc…), die niet nalaten zich tegoed doen aan een overdaad aan langoest en kalkoen, wanneer de gelegenheid zich maar voordoet. En dan uitbuiken. Maar dat even terzijde!

Herkenbaar zijn ook de witte pukkeltjes op de kop, de kieuwdeksels en de vinnen van de mannelijke koi. Vooral bij donkere koi zijn die pukkeltjes (het lijkt wel witte stip, maar is het niet) goed zichtbaar. Vrouwelijke koi ontwikkelen die pukkeltjes niet. Na het paaien verdwijnt deze uitslag weer.

Identificatie (de bouw)

Mannetjes zijn gewoonlijk eerder paairijp dan vrouwtjes. Gemiddeld wordt een nissai vanaf twee jaar paairijp. Dit geeft mogelijkheden om het geslacht op andere kenmerken te determineren. Een daarvan is de bouw van de vis. Maar dit is tevens een van de grootste valkuilen. Normaliter is een vrouwtje forser van postuur, heeft meer volume, meer omvang dan het gemiddelde mannetje, dat toch veelal torpedovormige van bouw is.

Echter, gezien het scala van bloedlijnen die in koi terug te vinden is, is zo’n determinatie allesbehalve betrouwbaar. Veel genen, die te maken hebben met postuur, omvang en bouw, zijn in die bloedlijnen gegoten. Ik heb volgroeide sanke gezien, zo slank als een aal, waarvan ik zou hebben gezworen dat het mannetjes waren en die gegarandeerd vrouwelijk bleken te zijn. En andersom heb ik me verbaasd over het corpulente, volumineuze postuur van sommige mannetjes.

Identificatie (de borstvinnen)

Koi worden gewoonlijk van bovenaf bewonderd. Daar zijn ze voor gemaakt. Daar profileert zich het summum van schoonheid.

Wie dan nauwkeurig de uitstaande borstvinnen bekijkt, ziet behoorlijke verschillen. Bij de ene koi zijn de borstvinnen kort en rond afgevormd – een beetje propellerachtig - bij de andere koi zijn deze lang en puntig. Koi met wat korte, afgeronde borstvinnen zijn gewoonlijk vrouwtjes; de lange, puntige borstvinnen staan voor mannetjes. Bij de vrouwtjes zit er weinig kleur in de vinnen, zijn ze doorzichtig.

Gemakkelijk nietwaar? Nou, nee, niet helemaal. Er zijn zo veel tussenvormen en variaties, dat je in de beoordeling van de borstvinnen er dikwijls toch niet uitkomt, zodat ook deze identificatiemethode behoorlijk speculatief is.

Identificatie (de aars of anus)

Een heel zekere methode, maar een die wel enige oefening vergt, is het bepalen van het geslacht aan de hand van de vorm van de aars van de vis.

Die van een mannetje (ik lijk Goedele Liekens wel) is wat langgerekter van boven naar beneden en wat ingedeukt. De randen zijn wat harder en scherper dan bij een vrouwtje. In de aars zelf is geen weefsel te zien, slechts een lege opening.

De aars van een vrouwtje is ronder, de randen wat gladder en tegen de paaitijd stulpt de aars meer uit. De kleur is wat roder. De opening heeft meer het beeld van een ruiten of harten vorm en het is geen leeg gat maar er is weefsel in te zien.

Als we nog niet zeker zijn, biedt een stapje verder meer houvast. Het water moet dan wel warmer dan 15 graden zijn, anders produceren mannetjes geen sperma. Wrijf met duim en wijsvinger onder lichte druk aan weerszijden van de buik naar de aars toe. Een beetje zoals je een koe melkt, maar dan niet knijpen, maar eerder drukken. Herhaal dat een paar keer.

Schiet er een straaltje sperma uit, dan is het absoluut een mannetje. Wat u zegt.

Komt er niets uit, dan is de kans dat deze koi een vrouwtje is, erg groot. Komt er kuit uit, ja, vanzelfsprekend…, maar dan is het rond de paaitijd. Wees wel voorzichtig en behoedzaam, zodat u de eileiders niet kapot maakt. En breng de vis vooraf onder een lichte verdoving.

Identificatie (schuurpapier)

Volwassen mannelijke koi hebben vaak ruwere kieuwdeksels. Bij vrouwtjes zijn deze gewoonlijk glad. Wrijf lichtjes met de vingertop van onderen over het kieuwdeksel van de koi. Voelt het een beetje aan als schuurpapier, geheid dat het een mannetje is.

Bent u niet zeker, voel dan met duim en wijsvinger langs de (dikke) buitenste vinstraal van de borstvin. Wrijf vanaf de vinwortel naar de rand. Voelt u knobbeltjes, oneffenheden, puntjes of wat daar op lijkt, dan is dat weer een pleidooi voor de stelling dat het hier om een mannetje gaat.

Identificatie (overig)

Van mannelijke koi is bekend dat ze eerder hun piek bereiken. Ze komen ook sneller op kleur en aftekening. Als richtlijn zijn de kleuren van mannetjes onder de halve meter vaak veel intenser dan die van vrouwelijke koi. Dat is ook de manier waarop de sekse van tosai globaal wordt beoordeeld. In een bassin vol eenjarigen springen de mannelijke tosai er doorgaans met hun diepe kleuren tussenuit. Maar ook hier zijn de kenmerken van de bloedlijnen een onzekere factor.

De buik van een volwassen mannelijke koi is strak, compact en voelt stevig aan. De buik van een vrouwtje is zacht, een beetje blubberig, en laat zich indrukken. Hou je een vrouwtje ondersteboven, dan zakt het vet in de buik vaak aan weerszijden uit.

Er wordt gezegd dat de kop van een koi ook als leidraad kan dienen bij de bepaling van het geslacht. De kop van een mannetje zou vaak langer zijn, terwijl de kop van een vrouwtje weer breder is. Maar ook hier weer die bloedlijnen, die geslachtsbepaling hoogst speculatief maken.

Daarom is het goed bij het determineren van de sekse van koi, zoals al eerder gezegd, niet te dogmatisch te zijn. Om er in thuis te geraken, moet je het vaak doen. En daar waren Luc en ik nu in de aanhef van deze bijdrage volop mee bezig.

Niettemin, met bovenstaande richtlijnen en stellingen kunnen we toch vaak de juiste sekse vaststellen, zodra er meerdere criteria naar een bepaald geslacht wijzen. Tenminste, in het geval er vooraf onzekerheid is.

Rini Groothuis

P/S: het was moeilijk om gepaste foto's te vinden. Indien iemand in het bezit is van bijpassende foto's....opsturen maar, zou ik zeggen, dan zal ik ze alsnog plaatsen.